Gminna Ewidencja Zabytków
Ewidencja zabytków jest efektem porozumienia zawartego pomiędzy gminą Tomice a Wydziałem Inżynierii Środowiska i Geodezji Uniwersytetu Rolniczego
w Krakowie o współpracy w zakresie opracowania systemu informacji przestrzennej i wdrożenia sytemu w struktury sieci Urzędu Gminy Tomice.
 |
Gminna Ewidencja Zabytków jest integralną częścią systemu informacji o terenie stworzonego dla gminy Tomice, który zawiera: — ewidencję zabytków, — dane o charakterze katastralnym, — miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, — charakterystykę zabudowy, dane adresowe, — charakterystykę infrastruktury drogowej, — warunki glebowo-rolnicze, — warunki topograficzne. Zapraszamy do przeglądania! |
Tomice to gmina malowniczo położona na wyrównanych, szerokich garbach Pogórza Wielickiego, porozcinanych siecią wąskich i głębokich dolin, potoków
oraz rzeką Skawą. Urzeka krajobrazem, przyrodą oraz licznymi pamiątkami przeszłości. Ludność osiadła zamieszkiwała te tereny już w epoce neolitu,
jednak pierwsze pisane wzmianki o miejscowościach gminy Tomice pochodzą z przełomu wieków XIII i XIV. Mieszkańcy wiosek budowali domostwa, kościoły,
grody — nie zawsze z trwałych materiałów. Wiele z nich z upływem czasu uległo zniszczeniu. Do dziś pozostały nieliczne, cenne obiekty sakralne i świeckie.
Zabytki stanowią nieodłączny element krajobrazu gminy, pomniki minionych pokoleń, dowód chrześcijańskiej pobożności. Dziś są cząstką dziedzictwa kulturowego. Te, które przetrwały powstania, wojny światowe, okupację, zachwycają prostotą oraz różnorodnością form: od wyróżniających się z krajobrazu okazałych drewnianych świątyń, poprzez budynki dworskie, drewniane chałupy, po kapliczki, kamienne figury świątków, zdobione płaskorzeźbami postumenty, przydrożne krzyże.
Strona internetowa gminy Tomice: www.tomice.pl
Tomice
Tomice to wieś z siedzibą Urzędu Gminy, bezpośrednio sąsiadująca z Wadowicami, przy szosie Zator-Wadowice, położona na pogórzu Wielickim na lewym brzegu Doliny Skawy, granicząca od wschodu w Pogórzem Wielickim. Najbardziej na południe wysunięty jest przysiółek Patria, który położony jest na rozległym cyplu, skąd rozciąga się najbardziej malowniczy widok na Dolinę Skawy, za nią — na Pogórze Wielickie, a przede wszystkim na odległą o kilka kilometrów grupę łamanej Skały w Beskidzie Małym i głęboką perspektywę Przełomu Skawy przez Beskid Mały. Po raz pierwszy wieś pojawia się w dokumentach w 1438 r.
z nazwą pochodzącą od imienia "THOMA". W XVI wieku współwłasność Tomickich, Frydrychowskich i Brandysów. W wieku XIX współwłasność Krystyny Żeleńskiej, Brandysów i A.Gostkowskiego. Ostatnimi właścicielami byli Gostkowscy, których dwór spłonął w czasie ofensywy sowieckiej w 1945 r.
W pobliżu Urzędu Gminy znajdują się XIX — wieczne kapliczki: kaplica św. Jakuba (do lat 80-tych ub. stulecia pełniąca rolę kościoła) i kaplica św. Floriana
na skrzyżowaniu dróg. W Tomicach urodził się jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy z regionu Wincenty Bałys. Więcej na stronie internetowej gminy Tomice...
Obiekty zabytkowe w sołectwie Tomice
o zakroju kościoła, otynkowana, jednonawowa... [więcej]
i pobielona... [więcej]
konstrukcji zrębowej, oszalowany i pomalowany... [więcej]
Lgota
Leżąca na Pogórzu Wielickim wieś jest chyba najbardziej malowniczym zakątkiem gminy Tomice. Położona na zachodnim zboczu Doliny Brodawki, od zachodu i południa objęta jest szerokim łukiem Pasma Moczurki, a od wschodu zamyka je stroma ściana Trawnej Góry. Samodzielnie zaistniała w 1380 roku, przerywając tym samym przynależność do Witanowic. Typowa wieś szlachecka była w XVI wieku własnością Lgockich h.Topór, a następnie Lgockich h.Sasowski. Stąd wywodził się wojski większy zatorski i oświęcimski Kazimierz Lgocki, jeden z przywódców konfederacji barskiej. Na przestrzeni dziejów czci Lgoty należały kolejno do Rozwadowskich, Starowieyskich, Jezierskich i Górkiewiczów.
W czasie okupacji hitlerowskiej, przysiółek Podlas został spacyfikowany za współpracę z partyzantami. W pacyfikacji zginęło 8 osób. Fakt ten upamiętniono w 1984 roku obeliskiem ustawionym na skraju wsi. W październiku 1997r. pamiątkowy "Krzyż Lgocki" umieszczono uroczyście na "Górze Krzyży"
w Michniowie. Więcej na stronie internetowej Gminy Tomice...
Obiekty zabytkowe w sołectwie Lgota
słupa z płaskorzeźbami... [więcej]
Radocza
Malownicza, podbeskidzka wieś Radocza, leży na południowo-wschodnim skraju Pogórza Śląskiego (Karpaty) oraz północno-wschodnim skraju Wysoczyzny Osieckiej (Kotliny Podkarpackie), nad rzeką Skawą. Powstała u schyłku XIII wieku, a od 1356 roku stała się własnością RADOSZA — skąd jej nazwa. W roku 1430 Radocza jest świadkiem przemarszu wojsk husyckich. Pierwotnie wieś miała powierzchnią ok. 10 km2, a zamieszkiwało ją 210 osób W ciągu wieków wielokrotnie zmieniała właścicieli. W XV w. należała początkowo do Paszka z Radoczy, później do Jana Strzesza h.Kliczka oraz Frydrychowskich h.Kornicz, którzy przybrali nazwisko Radockich. W XVII i XVIII w.
Na terenie wsi znajduje się uroczy drewniany kościół z 1535 roku, który w czasach reformacji był czasowo zborem kalwińskim (1568-1624). W latach 1770-1804 restaurowany, a w 1913 roku powiększony. Wewnątrz rokokowy obraz Chrystusa odkupiciela i rokokowa Pieta z 1794r. Sama parafia istnieje
od 1356r. Na lokalnym cmentarzu oprócz krypty rodziny Banasiów, na uwagę zasługuje grób Johana Bauma, krewniaka Barona Josepha von Bauma,
starosty cyrkułu wadowickiego w drugiej połowie XIX wieku. Więcej na stronie internetowej Gminy Tomice...
Obiekty zabytkowe w sołectwie Radocza
konstrukcji zrębowej, oszalowany. Kościół jest orientowany.
Do prezbiterium przylega murowana zakrystia... [więcej]
Witanowice
(pierw. VILLA WREDERICI lub domniemane pochodzenie nazwy od imienia Witan). Wieś na prawym brzegu Skawy obejmująca zachodni kraniec Pogórza Wielickiego (tzw. Płaskowyż Draboża) rozciętego Doliną Potoku Lgockiego i stromym progiem opadającym do Doliny Skawy. Założona w XIII w. należała do Hanka z Prandocina, następnie Abrahama z Goszyc i do Jakuba h.Topór z Lgoty. W późniejszym okresie stanowiły Witanowice współwłasność Witanowskich, Rokowskich, Palczowskich, Zebrzydowskich, Lubańskich, Świętosławskich, Romatowskich, Czartoryskich, Duninów. Ostatni właściciele to Górkiewiczowie i Loewingerowie (Banachowscy). Więcej na stronie internetowej gminy Tomice...
Obiekty zabytkowe w sołectwie Witanowice
dachem krytym blachą trapezową... [więcej]
i otynkowany, podpiwniczony, z gankiem. Budynek
z niewielką jaskółką... [więcej]
posadowiony na kamiennym fundamencie... [więcej]
Woźniki
Wieś na prawym brzegu Skawy położona na najbardziej na zachód wysuniętej części Pogórza Wielickiego na Płaskowyżu Draboża. Od zachodu, wzdłuż linii Skawy, Pogórze Wielickie graniczy z Pogórzem Śląskim, a od północnego zachodu — z Wysoczyzną Spytkowicką. Woźniki są jedną z najstarszych wsi Ziemi Wadowickiej, założoną w XII wieku. Więcej na stronie internetowej gminy Tomice...
Obiekty zabytkowe w sołectwie Woźniki
Od strony północnej do prezbiterium przylega zakrystia,
od południowej do nawy murowana... [więcej]
z dachem dwuspadowym krytym gontem... [więcej]
i otynkowana, z dachem dwuspadowym krytym blachą. Wewnątrz ołtarz z 1889 r... [więcej]
w kształcie dwukondygnacyjnego słupa ustawionego
na niskim cokole, zwieńczona figurą Matki Boskiej... [więcej]
z ozdobnymi drzwiami wejściowymi i dachem krytym dachówką cementową... [więcej]
fasadą i dachem dwuspadowym... [więcej]
Zygodowice
Wieś na Pogórzu Wielickim w zachodniej części Płaskowyżu Droboża, od północy graniczącego z Wysoczyzną Spytkowicką. Wieś od północy i północnego wschodu otoczona jest rozległymi kompleksami Lasu Bachowiec i Lasu Tłuczańskiego. Zygodowice położone są na północ od Woźnik i stanowią z nimi jedną parafię. Wieś wzmiankowana przed 1314 r. jako ziemie darowane dworzaninowi Schottonowi. Pierwotnie w dokumentach pojawiają się nazwy "SCHYGOD"
i "SCHOTTENHOF". W 1323 r. wieś zostaje sprzedana konwentowi cystersów z Mogiły pod Krakowem, który posiada je do końca XVIII w. Potem Zygodowice znalazły się w rękach Franciszka Kubarka z Ryczowa.
Miejscowość znana z inicjatyw dla podniesienia cywilizacyjnego poziomu wsi (1823 — szkoła, 1886 — kółko rolnicze, 1945 — orkiestra dęta). Stąd wywodzili się działacze ruchu ludowego: Franciszek Dziobek, Franciszek Świadek, oraz rodzina dr J.Putka. W 1991 r. powstał tu obelisk ku czci lotników USA, których samolot zestrzelono 13.IX.1944 r. Wieś posiada własną orkiestrę dętą z ponad pięćdziesięcioletnią tradycją. Więcej na stronie internetowej Gminy Tomice...
Obiekty zabytkowe w sołectwie Zygodowice
