Natura 2000

Obszar Natura 2000 to nowa forma ochrony przyrody wprowadzona do polskiego prawa w 2004 r., funkcjonująca niezależnie od istniejących od dawna parków narodowych, rezerwatów przyrody i innych form. Za obszary Natura 2000 uznaje się tereny o największym znaczeniu dla zachowania zagrożonych lub bardzo rzadkich gatunków roślin i zwierząt czy charakterystycznych siedlisk przyrodniczych mających znaczenie dla ochrony wartości przyrodniczych całej Europy (różnorodności biologicznej). Sposób ochrony w obrębie każdego z tych obszarów może być inny. Bardzo istotnym elementem jest na nich monitoring stanu siedlisk przyrodniczych, siedlisk gatunków roślin i zwierząt oraz ich populacji, ponieważ umożliwia ocenę skuteczności działań ochronnych.

Podstawowym celem tworzenia sieci obszarów chronionych Natura 2000 jest powstrzymanie wymierania gatunków zwierząt i roślin na obszarze Unii Europejskiej. Drugim, prawie równie istotnym celem jest ochrona pełnego spektrum różnorodności biologicznej na tym terytorium, w warunkach stałego monitorowania jej stanu i zachodzących zmian.
Celem sieci obszarów chronionych Natura 2000 jest więc (zgodnie z prawem europejskim) skuteczna ochrona zagrożonych:
- ekosystemów - poprzez ochronę siedlisk przyrodniczych,
- gatunków roślin,
- gatunków zwierząt, a w szczególny sposób ptaków, które ze względu na swój sposób bytowania (stały ruch, przemieszczanie się na duże odległości) oraz ze względu na specyfikę prawa unijnego i uwarunkowania historyczne traktowane są osobno.

Zrównoważony rozwój

Zrównoważony rozwój (ekorozwój) jest procesem integrującym działania polityczne, gospodarcze i społeczne w celu równoważenia szans dostępu:

- kolejnych pokoleń,
- różnych grup interesów,
- społeczności lokalnych i regionalnych do zasobów środowiska przyrodniczego, z zachowaniem trwałości procesów naturalnych.

W odniesieniu do sieci Natura 2000 zrównoważony rozwój należy rozumieć jako dążność do równego i trwałego dostępu społeczności całego kraju, poszczególnych regionów oraz społeczności lokalnych do wartościowego, czystego, bezpiecznego środowiska.


Chcąc osiągnąć cele zrównoważonego rozwoju, należy:

- ograniczać zużywanie zasobów odnawialnych do poziomu, który umożliwi ich odtwarzanie;
- ograniczać zużywanie zasobów nieodnawialnych do poziomu umożliwiającego ich zastępowanie przez substytuty, a w ostateczności - przez zasoby odnawialne);
- stopniowo rezygnować z używania substancji niebezpiecznych, w tym toksycznych;
- utrzymywać emisję zanieczyszczeń na takim poziomie, z którym przyroda "sobie poradzi";
- odtwarzać i stale chronić różnorodność biologiczną na czterech poziomach: krajobrazowym, ekosystemowym, gatunkowym i genowym;
- podejmować decyzje, zwłaszcza dotyczące spraw lokalnych, po konsultacjach społecznych; - działać, pamiętając o zapewnieniu obywatelom poczucia bezpieczeństwa i dobrobytu, czyli tworzyć warunki sprzyjające ich zdrowiu fizycznemu, psychicznemu i społecznemu.

Dla obszarów Natura 2000 należy proponować takie ścieżki rozwoju, które powinny sprzyjać zrównoważonemu rozwojowi tych obszarów, a przede wszystkim będą przyjazne dla przyrody. Gospodarowanie w sąsiedztwie obszarów chronionych (w tym obszarów Natura 2000) jest możliwe, ale pod warunkiem uwzględniania wrażliwości chronionych na tych obszarach gatunków i siedlisk oraz unikania istotnych dla nich zagrożeń.

Dolina Dolnej Skawy

Powierzchnia: 7081,7 ha
Kod obszaru: PLB120005
Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: obszar specjalnej ochrony ptaków (Dyrektywa Ptasia)
Status obszaru: obszar zaproponowany przez organizacje pozarządowe w ramach Shadow List
Rok utworzenia: 2008

Dolina położona jest we wschodniej części mezoregionu Dolina Górnej Wisły, wchodzącego w skład Kotliny Oświęcimskiej. Obejmuje obszar 7.081,7 ha położona w województwie małopolskim na terenie gmin: Wadowice - gmina miejska (95,4 ha), Wadowice - gmina wiejska (4,1 ha), Alwernia (217,3 ha), Oświęcim - gmina wiejska (248,1 ha), Zator - gmina miejska (393,8 ha), Zator - gmina wiejska (2.541,0 ha), Spytkowice (517,2 ha), Przeciszów (744,2 ha), Tomice (747,0 ha), Babice (807,6 ha) i Wieprz (766,0 ha);

Pierwsze stawy rybne w dolinie górnej Wisły powstały na przełomie XIII i XIV wieku. W kolejnych stuleciach stawy zostały rozbudowane i do dzisiaj funkcjonują. Jednym z najstarszych stawów karpiowych jest staw w Zatorze. Na większości prowadzona jest intensywna hodowla karpia. Znajduje się tu zanikające w siedliskach naturalnych stanowiska orzecha kotewki wodnej i grzybieńczyka wodnego. Obok karpia-głównego gatunku hodowlanego, prowadzi się hodowlę lina, jazia, tołpygi, amura, karasi oraz ryb drapieżnych. Charakterystyczną cechą krajobrazu jest mozaika użytków: pól uprawnych, otwartych wód stawów hodowlanych i użytków zielnych. Na skutek eksploatacji żwiru znajdują się zalane wyrobiska. Na wschód od Oświęcimia zachował się płat grądu subkontynentalnego z przewagą starych okazów lipy.

Na obszarze Doliny Dolnej Skawy znajdują się dwa rezerwaty przyrody: Żaki i Przeciszków oraz Obszar Chronionego Krajobrazu Jurajskich Parków Krajobrazowych.